Powstanie i początki działalności Studenckiego Klubu Balonowego w Filii Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku
Studencki Klub Balonowy (SKB) w Białymstoku został założony w 1975 roku przez grupę studentów Uniwersytetu Warszawskiego. Klub ten odegrał kluczową rolę w rozwijaniu sportu balonowego na Podlasiu, regionie bez wcześniejszych tradycji w tej dziedzinie. Dzięki entuzjazmowi i zaangażowaniu studentów, udało się zorganizować środki finansowe oraz zbudować balon gazowy SP – BZL „Bielpo”, który stał się fundamentem dla dalszej działalności klubu.
Inicjatywa budowy balonu sportowego w Białymstoku pojawiła się już w 1965 roku, ale ze względu na brak odpowiedniego sprzętu, nie została zrealizowana. Przełom nastąpił w 1975 roku, kiedy to studenci pedagogiki Filii Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku, zainspirowani przez Mariana Pusza, postanowili zrealizować ten ambitny projekt. Na jednym z pierwszych spotkań udało się nawiązać współpracę z Aeroklubem Białostockim, co umożliwiło utworzenie sekcji balonowej w ramach klubu. Współtwórcami sportu balonowego na Podlasiu byli Andrzej Ćwikła, Janusz Drzazga, Jerzy Zabłocki, Marek Matuszelański, Tadeusz Bohojło, Jerzy Czerniawski, Lech Podbiełło oraz wielu innych.
Realizacja projektu budowy balonu wymagała zgromadzenia znacznych środków finansowych. Dzięki wsparciu różnych instytucji, w tym prorektora Filii Uniwersytetu Warszawskiego, wojewody białostockiego oraz prezydenta Białegostoku, studenci zgromadzili prawie 300 tys. zł. Balon został zaprojektowany jako unowocześniona wersja balonu typu SM-36 o pojemności 2200 m³, co pozwalało na wykonywanie długich lotów czteroosobowej załodze.
Budowa balonu wymagała współpracy z różnymi specjalistami i firmami, ponieważ w Polsce nie produkowano kompletnych balonów gazowych. Poszczególne elementy balonu, takie jak gondola, sieć z lin stylonowych oraz powłoka balonu, były realizowane przez wyspecjalizowanych rzemieślników i przedsiębiorców. Kluczowym elementem konstrukcji balonu była powłoka, której budowa została wykonana przez 20-osobową grupę studentów, którzy pracowali nad nim w czasie wolnym od zajęć, we współpracy z pracownikami Wojewódzkiej Odzieżowej Spółdzielni Pracy „Bielpo” w Białymstoku. Samo zszycie sklejonych części powłoki w ramach czynu społecznego wykonała szwaczka Dorota Purwin.
W dniu 26 czerwca 1978r. w Poznaniu odbył się oblot powstałego balonu. Do dokonania oblotu został wyznaczony najbardziej doświadczony instruktor, pilot inż. Stefan Makné. Obserwatorami w koszu byli: pilot inż. Ireneusz Cieślak, Inspektor Andrzej Zalasiński Inspektoratu Kontroli Cywilnych Statków Powietrznych i Prezes SKB Andrzej Ćwikła. W trakcie lotu nie stwierdzono usterek technicznych balonu. W wydanym Świadectwie Oględzin Balonu inspektor określił stan techniczny statku powietrznego jako „Balon zdolny do lotu”.
Prestiżowym występem z balonem SP-BZL studentów członków SKB był udział w XI Światowym Festiwalu Młodzieży i Studentów Hawana 78 na Kubie. Wybraną głosowaniem reprezentację stanowili: Andrzej Ćwikła, Marian Pusz, Janusz Drzazga, Jerzy Zabłocki oraz Ireneusz Cieślak, doświadczony instruktor pilot balonowy z Aeroklubu Poznańskiego. Wyjątkowym elementem obchodów festiwalowych była prezentacja i pierwszy historyczny lot polskiego balonu SP – BZL ,,Bielpo” Białystok w Hawanie, na Kubie. W pierwszej wersji przywódca Kuby Fidel Castro zarządził wykonanie jednego uroczystego lotu. Inauguracyjny lot studentów polskim balonem miał miejsce dnia 30 lipca 1978 roku. W ciągu 1,5 godziny lotu zakończonego wodowaniem w Zatoce Meksykańskiej załoga pokonała 15 km trasę nad centrum stolicy. Mała prędkość pasatów w kierunku Florydy pozwoliła na bezpieczne doholowanie balonu do polskiego miasteczka festiwalowego na brzegu. Reprezentacyjny lot balonu ozdobionego międzynarodowymi flagami nad świętującą Hawaną bardzo się wszystkim podobał i gospodarze zarządzili kolejny start. Drugi lot odbył się 2 sierpnia 1978 roku, także nad rozległą kubańską stolicą. Po pokonaniu 20 km załoga wodowała w morzu, z dala od lądu. Silny wiatr w kierunku USA oraz zaplątanie liny o śrubę kutra patrolowego uniemożliwiały sprawne wydobycie balonu i dostarczenie na ląd. Sytuacja była bardzo napięta, gdyż wokół krążyły żerujące rekiny. W końcu wydobyto i doholowano pomyślnie balon do brzegu. Powłoka po locie wymagała solidnej naprawy. Udział białostockich studentów w festiwalowych uroczystościach nie tylko pokazał piękno tego elitarnego sportu, ale także uświadomił ogromne możliwości, jakie daje latanie balonami. Udana promocja dorobku SKB na Kubie otworzyła białostocki sport balonowy na świat.
Klubowy balon „Bielpo” swój pierwszy lot w Białymstoku odbył 1 września 1978r. podczas klubowego obozu szkoleniowego. Zorganizowany na przełomie sierpnia i września obóz miał na celu szkolenie i uzyskanie przez członków SKB licencji pilota i mechanika balonowego. Zajęcia dla zainteresowanych studentów przeprowadził praktykujący instruktor pilot Ireneusz Cieślak.
W kolejnych miesiącach klubowicze pogłębiali wiedzę i umiejętności wyjeżdżając z balonem na zawody na Węgrzech, oraz jako obserwatorzy na IV Mistrzostwa Świata Balonów na Ogrzane Powietrze w Szwecji. Szkoleniowy wyjazd do Szwecji potwierdził trafność planów organizacji zawodów w Białymstoku. Zaowocował także nawiązaniem licznych kontaktów i zdobyciem adresów zagranicznych klubów balonowych. Dzięki temu w dniach 28 i 29 kwietnia 1979 r. w Białymstoku rozegrano I Międzynarodowe Zawody Balonów z udziałem 13 balonów z 7 państw. Zagraniczne ekipy reprezentowały kraje: RFN, Szwecję, Holandię, Francję, Węgry i Czechosłowację. Z Polski stawiły się do współzawodnictwa załogi z Poznania, Katowic oraz Białegostoku. Wśród nich wystartowała reprezentacja SKB na balonie SP-BZL ,,Bielpo”.
W polskim sporcie balonowym pod koniec lat siedemdziesiątych nastąpiło zdecydowane ożywienie. Wzrastająca liczba organizowanych zawodów wymagała większej liczby pilotów, instruktorów, mechaników balonowych oraz działaczy sportowych33. W dniach od 15 do 30 września 1979 r. zorganizowano I Ogólnopolski Obóz Szkoleniowy w Białymstoku. Krajowe szkolenie personelu balonowego mogło dojść do skutku dzięki staraniom członków SKB i pokryciu wydatków szkolenia sfinansowanych przez władze uczelni w Białymstoku. Podczas obozu szkoliło się sześciu pilotów i mechaników balonowych. Dwóch z nich Jerzy Czerniawski i Marek Matuszelański po zdaniu egzaminu przed Państwową Lotniczą Komisją Egzaminacyjną w Warszawie uzyskują pierwsze w Białymstoku Licencje Pilota Balonu Wolnego i Mechanika Balonowego.
Działalność Studenckiego Klubu Balonowego zaowocowała wieloma sukcesami na arenie krajowej i międzynarodowej. W 1979 roku działalność klubu została wysoko oceniona przez władze miasta oraz Zarząd Główny Aeroklubu PRL, co zaowocowało przyznaniem klubowi odznaki zespołowej „Błękitne Skrzydła 79” oraz Dyplomu Honorowego czasopisma „Skrzydlata Polska”. Na wniosek Komisji Balonowej Aeroklubu PRL, Białystok stał się bazą szkoleniową sportu balonowego w Polsce.
Studencki Klub Balonowy w Białymstoku, założony w 1975 roku, odegrał znaczącą rolę w rozwoju sportu balonowego na Podlasiu. Dzięki zaangażowaniu studentów i wsparciu różnych instytucji, udało się zrealizować ambitny projekt budowy balonu gazowego oraz osiągnąć sukcesy na arenie krajowej i międzynarodowej, w tym spektakularną wizytę na Kubie. Działalność klubu przyniosła nie tylko satysfakcję jego członkom, ale także przyczyniła się do popularyzacji sportu balonowego w Polsce.
Tekst przygotowany na podstawie pracy kolegi Marka Matuszelańskiego „Powstanie i początki działalności Studenckiego Klubu Balonowego w Filii Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku (1975–1980)”, z którą można w całości zapoznać się po kliknięciu w link.